تاریخچه ریال

سکه نقره با نام ریال در اسپانیا از سال ۱۴۹۷ تا ۱۸۷۰ میلادی ضرب می‌شد در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ در زمان رضاشاه، طبق قانون تعیین واحد و مقیاس پول قانونیِ ایران، ریال به جای قران با وزن خالص ۳۶۶۱۱۹۱ ۰/گرم طلا انتخاب شد.  در سال ۱۳۰۸ ناگهان واحد پول “تومان” کنار گذاشته شد و واحد «ریال» که ریشه اسپانیایی و پرتغالی دارد و سابقه تاریخی در ایران نداشت به عنوان واحد رسمی پول برگزیده شد. ریال در میان مردم مقبولیت و رواج نیافت و مردم ایران ۱۰ ریال را یک تومان فرض کردند و در میان مردم واژگان تومان و قران (تُمَن و قِرون) کاربرد دارد و واحدهای رسمی ریال و دینار در محاورات مردم استفاده نمی‌شود. حتی در میان رسانه‌های و مسئولان کشوری ایران نیز استفاده از تومان مرسوم‌تر است .  اولین سکه‌های ریال ، سکه‌های ۱، ۲، ۵،۱۰ ریال، بر روی نقره ضرب شدند. سکه‌های طلا که در دوران پهلوی تعیین شدند و انتشار یافتند برای اولین بار ۱۰۰ ریال ارزش گذاری شدند .

سرگذشت ریال

پس از انقلاب ایران (۱۳۵۷)، طرح مسکوکات با حذف نقش شاه تغییر کرد، ولی اندازه و حروف چینی آنها تغییر نکرد. سکه‌های ۵۰ ریالی فقط در سال ۱۳۵۹ ضرب شدند و در ۱۳۶۰ رواج یافتند. در سال ۱۳۷۲، سری جدید سکه‌های ۱، ۵، ۱۰ و ۵۰ ریالی و نیز سکه ۱۰۰ ریالی ضرب شد. سکه‌های ۲۵۰ ریالی در سال بعد رواج یافتند. در سال ۱۳۸۳ اندازه سکه‌های ۵۰، ۱۰۰ و ۲۵۰ ریالی کاهش یافت و سکه‌های ۵۰۰ ریالی رواج یافتند. در سال ۱۳۸۸ سکه‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ در اندازه کوچک تر و ۱۰۰۰ ریالی در ایران ضرب شدند. سایر سکه‌ها هنوز قانونی اند اما دیگر ضرب نمی‌شوند. در نیمه دوم سال ۱۳۸۹، سکه‌های ۲۰۰۰ ریالی و ۵۰۰۰ ریالی ضرب گردید .

چاپ اسکناس

چاپ اسکناس در ایران در سال ۱۳۱۱ توسط بانک ملی ایران شروع شد. اولین اسکناس‌های چاپ شده اسکناس‌های ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۵۰۰ ریالی بودند. در سال ۱۳۱۴ اسکناس ،۱٬۰۰۰ ریالی منتشر شد. به دنبال آن در سال ۱۹۵۱ اسکناس ۲۰۰ ریالی انتشار یافت. اسکناس‌های ۵٬۰۰۰ و ۱۰٬۰۰۰ ریالی در سال ۱۹۵۲ چاپ شدند. اسکناس ۵ ریالی آخرین بار در سال ۱۹۴۰ چاپ شد و اسکناس ۱۰ ریالی هم تا سال ۱۹۶۱ (۱۳۴۰ هجری خورشیدی) منتشر شد. در سال ۱۹۶۱ بانک مرکزی ایران انتشار پول‌های کاغذی را عهده‌دار شد .

در سال ۱۳۵۷ پس از انقلاب اسلامی، اسکناس‌های ایرانی با تصویر صورت شاه چاپ شدند که در آنها صورت شاه با یک طرح در هم پیچیده پوشانده شده بود. اولین چاپ پول حقیقی جمهوری اسلامی در اسکناس‌های ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۵۰۰۰ و ۱۰٬۰۰۰ ریالی بود. ۲۰۰۰ ریالی در سال ۱۹۸۶ مرسوم شد.آیت الله خمینی در زمان حیات خویش هیچ گونه اجازه‌ای مبنی بر چاپ اسکناس‌ها با طرح صورت خود را به دولت نداده بود اما پس از ایشان اسکناس‌ها نیز تغییر یافت. اسکناس‌های ۱۰۰ ریالی که در اولین چاپ اسکناس توسط جمهوری اسلامی با طرح حرم امام رضا در جلو و مدرسه چهارباغ در پشت بود به طرحی از سید حسن مدرس در جلو و مجلس شورای اسلامی در پشت تغییر یافت. اسکناس‌های ۱۰۰۰ ریالی نیز که قبل از آن با طرح مدرسه فیضیه در جلو بود به طرحی از بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. اسکناس‌های ۵٬۰۰۰ ریالی۱۰٬۰۰۰ ریالی۲۰٬۰۰۰٫ ریالی و ۵۰٬۰۰۰ ریالی نیز با طرح وی چاپ شد. اسکناس ۲٬۰۰۰ ریالی نیز که قبل از آن تصویر آزادی خرمشهر را در جلو داشت به طرحی از آیت‌الله خمینی تغییر یافت . و در سالهای اخیر اسکناس ۱۰۰٬۰۰۰ ریالی نیز چاپ گردیده است . «ریال» غیر از ایران در چندین کشور مانند عربستان، عمان، قطر، یمن، برزیل به عنوان واحد ملی پول استفاده می‌شود، هیچ کشوری دارای واحد پولی «تومان» نیست .

منبع : نون و آب